โรคข้อเข่าเสื่อม (Osteoarthritis) เป็นโรคที่พบได้บ่อยที่สุดในกลุ่มโรคข้อต่อ และมักเกิดขึ้นกับผู้สูงอายุ หรือคนที่มีอาการปวดข้อเข่าเป็นประจำ ซึ่งสาเหตุนั้นเกิดจากการที่เนื้อเยื่อบริเวณข้อเข่าเสื่อมสภาพ จนทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการปวดและเคลื่อนไหวร่างกายได้ไม่สะดวก ทั้งนี้ในส่วนของรักษาเบื้องต้นจะเลือกใช้อาหารเสริมที่มีส่วนประกอบของ กลูโคซามีน คอนดรอยติน และคอลลาเจน เข้ามาช่วยรักษาอาการปวดและลดการอักเสบ ในบทความนี้เราจะพาทุกคนมาทำความรู้จัก กลูโคซามีน คอนดรอยติน และคอลลาเจน ว่าคืออะไร สามารถช่วยรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมได้อย่างไรบ้าง
ทำความรู้จัก กลูโคซามีน
กลูโคซามีน (Glucosamine) เป็นสารที่พบในร่างกายตามธรรมชาติ และเป็นส่วนประกอบสำคัญที่พบได้ในกระดูกอ่อนและของเหลวรอบ ๆ บริเวณข้อต่อ คุณสมบัติของกลูโคซามีนจะช่วยทำให้เกิดความยืดหยุ่นและสามารถรองรับการเคลื่อนไหวของกระดูกข้อต่อทำให้ไม่เกิดการติดขัด และโดยทั่วไปกลูโคซามีนจะถูกนำมาใช้เป็นอาหารเสริมเพื่อบรรเทาอาการปวดและลดการอักเสบของข้อสำหรับผู้ที่มีโรคข้อเสื่อม (Osteoarthritis) ซึ่งเป็นภาวะที่กระดูกอ่อนที่หุ้มข้อเสื่อมสภาพและถูกทำลายลงไป
กลูโคซามีน ลดอาการปวด และการอักเสบได้อย่างไร
กลูโคซามีน (glucosamine) ช่วยลดอาการปวดและลดการอักเสบในข้อต่อ ด้วยการผ่านกลไกต่างๆ ที่หลากหลาย ซึ่งล้วนมีผลต่อการฟื้นฟูและบำรุงรักษาสุขภาพของกระดูกอ่อนและเนื้อเยื่อ ดังนี้
1. กระตุ้นการสร้างกระดูกอ่อน
กลูโคซามีนเป็นสารสำคัญในการสร้างโปรตีโอไกลแคน (proteoglycans) และไกลโคสะมิโนไกลแคน (glycosaminoglycans) ซึ่งเป็นส่วนประกอบหลักของกระดูกอ่อน
สร้างโปรตีโอไกลแคน : โปรตีโอไกลแคนช่วยรักษาความยืดหยุ่นและเพิ่มความสามารถในการรองรับแรงกดของกระดูกอ่อน ทำให้ข้อต่อทำงานได้ดีขึ้นและลดความเสี่ยงของการเสื่อมสภาพ
กระตุ้นการผลิตคอลลาเจน : กลูโคซามีนช่วยกระตุ้นเซลล์กระดูกอ่อน (chondrocytes) ในการผลิตคอลลาเจน ซึ่งเป็นโปรตีนที่สำคัญในการสร้างและรักษาโครงสร้างของกระดูกอ่อนให้แข็งแรง
2. การลดการสลายของกระดูกอ่อน
กลูโคซามีนช่วยยับยั้งเอนไซม์ที่ทำลายกระดูกอ่อน เช่น เมตัลโลโปรตีนาเซส (matrix metalloproteinases หรือ MMPs) ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ทำให้เกิดการสลายโปรตีโอไกลแคนและคอลลาเจนในกระดูกอ่อน
ยับยั้งการทำลาย : ลดการสลายของโปรตีโอไกลแคนและคอลลาเจน ทำให้กระดูกอ่อนยังคงความแข็งแรงและยืดหยุ่นเป็นปกติ
3. การลดการอักเสบ
ลดการผลิตสารอักเสบ : กลูโคซามีนสามารถลดการผลิตสารอักเสบ เช่น พรอสตาแกลนดิน (prostaglandins) และไซโตไคน์ (cytokines) ซึ่งเป็นตัวการในการเกิดการอักเสบ
ลดการอักเสบ : กลูโคซามีนช่วยให้ข้อต่อทำงานได้ดีขึ้น ลดอาการบวมและอาการปวดที่เกิดจากการอักเสบ
4. การบำรุงรักษาน้ำในกระดูกอ่อน
เก็บน้ำในเนื้อเยื่อ : โปรตีนโอไกลแคนที่ผลิตจากกลูโคซามีนมีคุณสมบัติในการเก็บน้ำ ทำให้กระดูกอ่อนสามารถรับแรงกดและลดแรงเสียดทานได้ดีขึ้น
ข้อแนะนำจากเภสัช
Pharmacist advice
ข้อแนะนำจากเภสัช
Pharmacist advice
วิธีการใช้ กลูโคซามีน ที่ถูกต้อง การใช้กลูโคซามีนอย่างถูกวิธี จัดว่ามีความสำคัญในการเพิ่มประสิทธิภาพและลดความเสี่ยงต่อผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์อย่างมาก โดยคำแนะนำเกี่ยวกับวิธีการใช้กลูโคซามีน มีดังนี้
รูปแบบและปริมาณการใช้
รูปแบบ : กลูโคซามีนมีจำหน่ายในหลายรูปแบบ เช่น เม็ด แคปซูล ผง หรือของเหลว ซึ่งสามารถใช้แบบเดี่ยวหรือรวมกับสารเสริมอื่น ๆ เช่น คอนดรอยติน (chondroitin) หรือเอ็มเอสเอ็ม (MSM) ได้ รูปแบบ : กลูโคซามีนมีจำหน่ายในหลายรูปแบบ เช่น เม็ด แคปซูล ผง หรือของเหลว ซึ่งสามารถใช้แบบเดี่ยวหรือรวมกับสารเสริมอื่น ๆ เช่น คอนดรอยติน (chondroitin) หรือเอ็มเอสเอ็ม (MSM) ได้
ปริมาณ : ปริมาณที่แนะนำทั่วไปคือ 1500 มิลลิกรัมต่อวัน สามารถแบ่งเป็น 3 ครั้ง ครั้งละ 500 มิลลิกรัม หรือทานครั้งเดียวตามคำแนะนำของผลิตภัณฑ์หรือแพทย์ ในบางผลิตภัณฑ์อาจมีคำแนะนำปริมาณการใช้ที่แตกต่างกัน ดังนั้นควรอ่านฉลาก และคำแนะนำจากผู้ผลิตอย่างละเอียด
วิธีการใช้ : รับประทานพร้อมอาหาร หรือหลังอาหารเพื่อลดการระคายเคืองกระเพาะอาหาร
ระยะเวลาในการใช้ : กลูโคซามีนอาจต้องใช้เวลาหลายสัปดาห์ถึงหลายเดือนเพื่อให้เห็นผลลัพธ์ที่ชัดเจนในการบรรเทาอาการปวดและเสื่อมของข้อต่อ ควรใช้ต่อเนื่องตามคำแนะนำของแพทย์หรือฉลากผลิตภัณฑ์
การหยุดใช้ : หากมีอาการแพ้หรือผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ ควรหยุดใช้และปรึกษาแพทย์ทันที
ข้อควรระวังและคำแนะนำเพิ่มเติม
ปรึกษาแพทย์ : ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเริ่มใช้กลูโคซามีน โดยเฉพาะผู้ที่มีโรคประจำตัวต่างๆ เช่น โรคเบาหวาน โรคตับ โรคไต หรือผู้ที่กำลังใช้ยาอื่น ๆ เป็นต้น
แพ้สารประกอบ : ผู้ที่แพ้อาหารทะเลควรระมัดระวัง เพราะกลูโคซามีนบางชนิดสกัดจากเปลือกกุ้งและปู
การตั้งครรภ์และให้นมบุตร : หญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรควรปรึกษาแพทย์ก่อนการใช้กลูโคซามีน
คอนดรอยติน (chondroitin)
เป็นสารสำคัญที่พบได้ในเนื้อเยื่อที่อยู่ในร่างกายของเรา โดยจะพบได้ในบริเวณกระดูก, ข้อต่อ, เส้นเอ็น, และเนื้อเยื่อต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวร่างกาย ในส่วนของการรักษานั้น คอนดรอยติน มักถูกนำมาใช้เป็นอาหารเสริม หรือยา เพื่อเสริมสร้างและบำรุงรักษาข้อต่อและกระดูกให้มีสุขภาพที่แข็งแรงขึ้น สามารถรองรับการเคลื่อนไหวของข้อต่อในร่างกายได้อย่างสะดวก แต่ทั้งนี้การเลือกใช้ คอนดรอยติน ต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์เท่านั้น เพราะได้รับการขึ้นทะเบียนยาอันตรายที่จัดอยู่ในกลุ่มช่วยลดอาการปวด และช่วยชะลอความเสื่อมของกระดูก และข้อต่อ
คอลลาเจน (Collagen)
เป็นโปรตีนที่พบได้มากที่สุดในร่างกายของมนุษย์ มีหน้าที่ในการเสริมสร้างกระดูก, เส้นเอ็น, และผิวหนัง ให้มีความแข็งแรง เราสามารถพบคอลลาเจนได้ในเนื้อเยื่อทุกชนิด เช่น ผิวหนัง,เส้นเอ็น, เส้นเลือด, กระดูก, หรือเม็ดเลือดขาว ทั้งนี้เมื่อเรามีอายุที่เพิ่มมากขึ้น ร่างกายก็จะมีการผลิตคอลลาเจนน้อยลง จึงทำให้กระดูก และข้อต่อ รวมไปถึงเนื้อเยื่อต่างๆ ในร่างกายเสื่อมสภาพลงไป ในส่วนของการเสริมสร้างความแข็งแรงให้กับกระดูก ข้อต่อ รวมไปถึงเนื้อเยื่อนั้น เราสามารถรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารคอลลาเจน เพื่อเสริมสร้างกระดูกอ่อนได้ โดยเฉพาะคอลลาเจนชนิดที่พบในกระดูกอ่อน หรือคอลลาเจน type 2 ซึ่งได้มีการแบ่งออกเป็นสองประเภทหลักคือ Collagen hydrolysate และ Undenatured collagen เป็นคอลลาเจนที่ให้ประโยชน์ในด้านการซ่อมแซมเนื้อเยื่อที่สึกหรอ และเพิ่มระดับน้ำไขข้อ ทำให้ร่างกายมีการเคลื่อนไหวได้สะดวกมากขึ้น
จากผลการวิจัยของ University of Tuebingen ในประเทศเยอรมนี พบว่าผู้ที่เป็นโรคข้อเสื่อม และรับประทานคอลลาเจน (Collagen Hydrolysate) วันละ 5 กรัม เป็นเวลาติดต่อกัน 3 เดือน สามารถลดการอักเสบและลดอาการเจ็บปวด เมื่อมีการเคลื่อนไหวร่างกายได้ อย่างไรก็ตาม การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารคอลลาเจนต้องพิจารณาในด้านคุณภาพให้ดีก่อนตัดสินใจรับประทาน เนื่องจากในหลายๆ แบรนด์จะมีกระบวนการผลิตโดยใช้วัตถุดิบที่ต่างกันออกไป จึงทำให้ไม่สามารถควบคุมคุณภาพได้เหมือนกับยา ดังนั้นการเลือกใช้คอลลาเจนที่มีคุณภาพ จึงมีความสำคัญเป็นอย่างมาก เพื่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีต่อสุขภาพร่างกายของคนไข้ให้มากที่สุด
